مالیات بر مصرف و تفاوت آن با مالیات بر درآمد + مزایا و معایب
1808 بازدید
مالیات انواع گوناگونی دارد. سوالی که اکثر مراجعین و مودیان مالیاتی از ما می پرسند این است که :” مالیات بر مصرف چیست؟”
با یک توضیح ساده می توان گفت مالیات بر مصرف پس انداز را حذف کرده و در واقع سرمایه گذاری مشاغل را به سمت خرید زمین، تجهیزات و.. سوق می دهد.
مالیات بر مصرف چیست؟
در ایران مالیات به دو دسته مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می شود. مالیات مستقیم شامل مالیات بر دارایی و درامد است. مالیات غیر مستقیم شامل مالیات بر مصرف و نیز مالیات بر ارزش افزوده می باشد. در این مطلب قصد داریم مالیات بر مصرف را بررسی نماییم. مقایسه مالیات بر مصرف با مالیات بر درامد هم کمک می کند درک بهتری از هر دو به دست آورید.
کمی بیشتر در مورد مالیات بر مصرف بدانید
مالیات بر مصرف نوعی از مالیات غیر مستقیم است که روی خدمات یا خرید کالا دریافت می شود.
گاهی ممکن است این نوع مالیات را با عنوان مالیات بر فروش هم بشنوید.
هم چنین Consumption Tax می تواند به یک سیستم مالیاتی اشاره کند که مالیات بر اساس مبلغ مصرف پرداخت می شود و نه بر اساس درامد ومشارکت در اقتصاد.
مالیات بر مصرف شامل موارد زیادی می شود. برخی از این موارد عبارتند از: مالیات بر رسیدهای ناخالص کسب و کارها، مالیات بر فروش و مالیات بر استفاده.
مصرف کنندگانی که قیمت بالاتری بابت بعضی کالاها و خدمات می پردازند باید این مالیات را پرداخت کنند. قیمت بالاتر در واقع شامل مالیات است و فروشنده کالا یا خدمات این مالیات را به وزارت دارایی تقدیم می کند.
مالیات بر مصرف برای کالاهای مختلف متفاوت است. میزان این مالیات بر اساس لوکس یا ضروری بودن یک کالا تعیین می گردد.
به عنوان مثال مواد غذایی و جواهرات گران بها از نظر میزان نیاز در یک رده قرار نمی گیرند. بنابراین نرخ مالیات برای مواد غذایی خیلی کمتر است.
جواهرات به این دلیل که کالای لوکس و غیر ضروری هستند مالیات بیشتری دارند.
گاهی هم اهداف فرهنگی و اجتماعی بر روی میزان این مالیات تاثیر می گذارد. به عنوان مثال مالیات بر تنباکو با نرخ بالایی در نظر گرفته می شود تا از این طریق عدم استفاده از ان را ترویج کنیم.
به این مالیات معمولا مالیات گناه هم گفته می شود که روی مشروبات الکلی هم اعمال می شود. البته در کشور ما مصرف مشروبات الکلی جرم است و بنابراین فروش ان را نداریم که بعد برایش مالیات گناه تعیین کنیم!
نوع دیگری از مالیات هم داریم که برای افرادی مانند راننده ها در نظر گرفته می شود. مثلا افرادی که ماشین سنگین دارند و از این راه کسب درامد می کنند با پرداخت مالیات بر روی بنزین، در رسیدگی به وضعیت جاده ها و انجام اموری مانند تعمیر و نگه داری از ان ها مشارکت می کنند.
می توان گفت این نوع مالیات، سیستم مالیاتی ملی گرا است در حالی که مالیات بر درامد را سیستمی پیشرفت گرا می دانیم. بر اساس این سیستم سعی می شود صرفه جویی تشویق شده و اسراف و مصرف بیش از اندازه جریمه شود.
چنین سیستمی در بسیاری از کشورها اجرا می شود. مثلا آمریکا قبل از این که سیستم مالیات بر درآمد داشته باشد از این سیستم استفاده می کرد و در سال 2003 هم قصد بازگرداندن ان را داشت که البته با موفقیت همراه نبود.
در ایران در مورد مالیات بر مصرف خیلی صحبت شده است. یک بار هم در بودجه سال 96 مطرح شد. ما در کشورمان هیچ وقت در این مورد به نتیجه ای نرسیدیم.
مخالفان این سیستم می گویند این نوع سیستم مالیاتی باعث می شود فرارهای مالیاتی زیاد شده و فشار مالیات بر دوش مصرف کننده عادی قرار بگیرد.
مالیات بر مصرف چه نوع مالیاتی است؟
همان طور که گفتیم مالیات بر مصرف بر روی مصرف، فروش و خدمات از مصرف کنندگان دریافت می کند. مالیات بر مصرف انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
- مالیات مربوط به سیگار که تولید کننده و مصرف کننده هر دو باید پرداخت کنند.
- مالیات برای خریداران و فروشندگان اتومبیل.
- مالیات مربوط به صنایع نفتی و پتروشیمی که باز هم تولید کننده و فروشنده هر دو می پردازند.
- مالیات مخصوص خرید و فروش خاویار.
- نوارهای ضبط صوت و تصویر هم باید مالیات بپردازند.
- مالیات مخصوص برای حق اشتراک تلفن های خودکار و خدمات مخابراتی بین المللی
مالیات بر مصرف چه تفاوتی با مالیات بر درآمد دارد؟
به اسم این دو نوع مالیات دقت کنید. مالیات بر مصرف هنگامی دریافت می شود که “مصرف” اتفاق افتاده اما مالیات بر درامد مربوط به زمانی است “درامد” به دست امده است. مالیات بر درامد شامل مالیات بر درآمد، مالیات بر درامد مشاغل، مالیات شرکت ها، مالیات بر درامد املاک، مالیات بر درامد کشاورزی و مالیات بر درآمد اتفاقی می باشد. افرادی که با این سیستم مالیاتی موافق هستند می گویند این کار باعث پس انداز و رونق اقتصادی می شود. از طرفی می بینیم که این کار باعث می شود پس انداز کنندگان جریمه شده و مصرف کنندگان پاداش بگیرند! با دیدگاه دیگری می توان گفت بهتر است مردم بر اساس مبالغی که از منابع کشور مصرف می کنند مالیات بدهند نه بر اساس میزان درامدی که به دست می اورند و در حقیقت به منابع کشور اضافه می کنند. هر چند باید به این نکته هم توجه کرد که کسب درامد از روش های مختلف خودش باعث مصرف منابع کشور می شود و هم چنین هر چه فرد درامد بالاتری دارد مسلما توانایی بیشتری هم برای پرداخت مالیات و مشارکت در آبادانی کشور دارد. در حقیقت مالیات بر مصرف می تواند به ضرر عده ای باشد که در سطح کم درامدتری زندگی می کنند.
مزایای آن مصرف چیست؟
- می توان ان را با نرخ های متفاوت برای کالاهای متفاوت تعیین کرد.
- یک ابزار سیاست گذاری محسوب می شود. مثلا با قرار دادن مالیات بر مصرف بیشتر برای کالاهای لوکس و غیر ضروری می توان مصرف گرایی افراد را کنترل کرد. افزایش این نوع مالیات برای کالاهای وارداتی می تواند منجر به تولید داخلی بیشتر شود. نهایتا با تمامی این اقدامات می توان نابرابری اقتصادی را کاهش داد.
- بار مالیاتی بر دوش افرادی گذاشته می شود که بیش از دیگران مصرف گرا هستند. می توان گفت با این کار افراد به سرمایه گذاری و پس انداز تشویق می شوند.
معایب مالیات بر مصرف چیست؟
- نمی توان ان را به صورت تصاعدی اعمال کرد پس نمی تواند ابزاری برای توزیع مناسب ثروت باشد.
- نرخ مالیات بر مصرف برای همه افراد یکسان است. اقشار کم درامد که بخش بیشتری از درامدشان مصرف می شود، نسبت به اقشار قوی تر از نظر اقتصادی ، عملا درصد بیشتری از درامد خود رابه عنوان مالیات بر مصرف باید پرداخت کنند. پس می توان گفت مالیات بر مصرف یک مالیات کاهشی است که اقشار ضعیف جامعه را تحت فشار قرار می دهد.
مالیات بر درامد یا مالیات بر مصرف؟ مسئله این است!
بیشتر کشورها از تلفیقی از این دو استفاده می کنند. دولت ها با سیاست گذاری های مختلف میزان مالیات بر مصرف و مالیات بر درامد را تعیین می کنند. نمی توان به طور مشخص گفت که کدام یک از این دو نوع مالیات بهتر است. مالیات بر مصرف و مالیات بر درامد در واقع مکمل یک دیگر هستند. کارشناسان اقتصادی در مورد نحوه استفاده از این مالیات ها اختلاف دارند.
مثلا در امریکا جمهوری خواهان معتقدند که باید کاهش نرخ یا حذف انواع مالیات بر درامد صورت گیرد و در عوض مالیات بر مصرف وجود داشته باشد. در مقابل دموکرات ها می گویند افزایش نرخ مالیات بر درامد باعث کاهش نابرابری اقتصادی و رشد اقتصادی جامعه می شود.
مالیات غیر مستقیم تنها شامل مالیات بر مصرف است؟
خیر. همان طور که در ابتدای مطلب بیان کردیم مالیات بر مصرف یکی از انواع مالیات غیر مستقیم است. اگاهی از دیگر انواع مالیات غیر مستقیم باعث می شود بتوانید به درک بهتری از مالیات بر مصرف برسید.
مالیات بر ارزش افزوده
در این نوع مالیات مبالغ هزینه شده توسط تولید کننده در نظر گرفته شده و با مبلغ فروش مقایسه می شود. مالیات بر اساس تفاوت این دو مبلغ تعیین می شود. به این نوع مالیات، مالیات بر ارزش افزوده از تولید تا مصرف گفته می شود. اکثر کشورهای اروپایی و کانادا از این سیستم استفاده می کنند. مثلا در کانادا مالیات کالاها و خدمات (GST) و یا مالیات یکپارچه فروش (HST) را داریم.
در کشور ما در سال 1387 این مالیات اجرایی شد. جالب است بدانید که 20 سال سر این موضوع بحث و بررسی وجود داشته است! در سال 1394 میزان این مالیات به 9 درصد افزایش پیدا کرد و تا سال 99 بدون تغییر باقی ماند. در ماده 12 قانون مالیات ارزش افزوده معافیت هایی در نظر گرفته شده است. مثلا محصولات کشاورزی، مواد غذایی اساسی، دامداری، صنایع دارویی و.. در این زمینه از معافیت هایی برخوردار هستند.
حقوق و عوارض گمرکی
وارد کنندگان کالا به کشور باید حقوق و عوارض گمرکی پرداخت کنند. این کار از طریق قیمت گذاری از سوی وارد کننده به مصرف کننده نهایی تحمیل می شود. این حقوق و عوارض بسته به نیازهای داخلی هر کشور مشخص می شود. می توان برای توسعه تولید داخلی و تشویق مردم به استفاده از این کالاها، مالیات مشخصی را بر روی کالاهای وارداتی تعیین کرد.
مجلس ما در ایران حقوق گمرکی 4 درصد را تصویب کرده است. البته عوارض یا سود بازرگانی را دولت تعیین می کند. عوارض را بر اساس نرخ تعرفه تعیین می کنند که به کشور مبدا و نیز نوع کالا بستگی دارد. عوارض بر اساس درصدی از ارزش، وزن یا حجم کالای مد نظر تعیین شده و می تواند از 0 تا 100 درصد باشد.
سخن پایانی
مالیات انواع گوناگونی دارد که یکی از ان ها مالیات بر مصرف است. همان طور که گفتیم این نوع مالیات در کشور ما اجرا نمی شود. برای درک اهمیت مالیات به این نکته توجه کنید که در صورت عدم اطلاع از قوانین و تغییرات ان ها، نه تنها مجبور به پرداخت مالیات اصلی هستید بلکه جریمه هم باید بپردازید. البته موضوع دیگری هم وجود دارد. گاهی اوقات اطلاعات ناکافی می تواند باعث شود از قوانینی که به نفع تان هست بی خبر بمانید. کارشناسان ما در همیار حساب به شما کمک می کنند ریز و درشت مالیات را به خوبی بدانید و اجرا کنید، بدون این که متضرر شوید.
امیدواریم از مطالعه این مقاله لذت برده باشید و اگر برایتان مفید بوده حتما نظرتون در قسمت پیام ها به اشتراک بگذارید و اگر سوالی هم در این خصوص دارید حتما بپرسید پاسخگوی شما هستیم.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.